Në fund të vitit të kaluar, Qendra e Vlerave Evropiane për Politikat e Sigurisë me qendër në Pragë hapi një zyrë të re në Taipei-kryeqytetin e Tajvanit.
Duke e faturuar veten si “think-tank i vetëm evropian i orientuar drejt sigurisë si një entitet ligjor në Tajvan”, sipas drejtorit të tij, tani është në vijën e parë të një beteje për ndikim midis Pekinit dhe Taipeit.
“Tajvani është një minierë ari për Kinën në përgjithësi,” tha për Euronews, Jakub Janda, drejtor i grupit të ekspertëve me bazë në Taipei.
Vitin e kaluar pati një mbështetje të madhe evropiane për Tajvanin, një demokraci liberale aziatike që përballet me presionin diplomatik, ushtarak dhe financiar në rritje nga Kina. Pekini e konsideron ishullin një provincë që u shkëput nga territori kinez pas marrjes së pushtetit nga komunistët në vitin 1949.
Madje, SHBA-ja ka paralajmëruar se Tajvani rrezikon pushtimin ushtarak nga Kina. Sekretari i Mbrojtjes, Lloyd Austin, paralajmëroi muajin e kaluar se Ushtria Çlirimtare Popullore Kineze është e angazhuar në atë që “duket shumë si prova” për operacionet ushtarake kundër ishullit.
Tetorin e kaluar, presidenti Xi Jinping deklaroi se ribashkimi në një “mënyrë paqësore” ishte “më së shumti në përputhje me interesin e përgjithshëm të kombit kinez, duke përfshirë bashkatdhetarët e Tajvanit”. Megjithatë, shtoi ai, “askush nuk duhet të nënvlerësojë vendosmërinë e patundur të popullit kinez, vullnetin e fortë dhe aftësinë e fortë për të mbrojtur sovranitetin kombëtar dhe integritetin territorial.”
Një delegacion i anëtarëve të Parlamentit Evropian (PE) vizitoi Taipein tetorin e kaluar për t’u takuar me presidenten tajvaneze, Tsai Ing-wen, ndërsa Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë në të njëjtin muaj, duke bërë thirrje për forcimin e lidhjeve të BE-së me ishullin.
Parlamentet në Francë dhe në Gjermani kanë kërkuar nga qeveritë e tyre të bëjnë të njëjtën gjë. Ministri i Jashtëm i Tajvanit, Joseph Wu, bëri një vizitë të fshehtë në Bruksel nëntorin e kaluar. Muajin pasardhës, shefi i Politikës së Jashtme të BE-së, Josep Borrell tha se blloku do të “ndjek bashkëpunimin dhe shkëmbimet me Tajvanin në fushat me interes të përbashkët”.
Megjithatë, pjesa më e madhe e aktivitetit ka ardhur nga evropianët qendrorë dhe ata lindorë. Tetorin e kaluar, një delegacion i madh tajvanez vizitoi Sllovakinë dhe Republikën Çeke, qeveria e re e të cilit vend zotohet të forcojë marrëdhëniet me Taipein.
Muajin pasues, Lituania u bë shteti i parë i BE-së që thelloi marrëdhëniet diplomatike me Tajvanin. Ajo u largua nga forumi i udhëhequr nga Kina, “17+1”, dhe lejoi ambasadën de facto tajvaneze në Vilnius të ndryshojë emrin e saj në “Zyra e Përfaqësimit të Tajvanit”, në vend të “Zyrës së Përfaqësimit të Taipeit”.
Pekini kundërshton çdo përdorim zyrtar të fjalës “Tajvan” në rast se i jep legjitimitet ndërkombëtar ishullit. Qyteti i Vatikanit është i vetmi shtet evropian që e njeh zyrtarisht Tajvanin si një vend sovran.
Pekini u hakmor duke ulur marrëdhëniet diplomatike me Lituaninë dhe duke vendosur sanksione të rënda tregtare ndaj shtetit baltik. Sipas të dhënave të doganave kineze, eksportet lituaneze drejt Kinës ranë për 91.4% muajin e kaluar, krahasuar me një vit më parë.
Javën e kaluar, Sllovenia u bë vendi i fundit evropian që u fut në këtë çështje. Kryeministri i saj, Janez Jansha, një populist i diskutueshëm, tha se zyra përfaqësuese e Tajvanit në kryeqytetin e saj, gjithashtu mund të ndryshojë emrin e saj në “Tajvan”, në vend të “Taipei kinez”.
Nga këndvështrimi i Pekinit, çdo gjë “pro-Tajvan” është në thelb kundër Kinës. Nga perspektiva evropiane, megjithatë, kjo çështje është më komplekse.
Kina përbën një kërcënim jo vetëm për zhvillimin e mëtejshëm të Evropës, por edhe për sigurinë.
Nuk ka asgjë në thelb kundër Kinës në mbështetjen e autonomisë dhe sigurisë së Tajvanit, tha Kevin Curran, një asistent projekti në Shoqatën për Çështjet Ndërkombëtare, një institut me bazë në Pragë.
“BE-ja nuk ka asnjë problem që të përcjellë një qëndrim disi ‘skizofrenik’ në lidhje me Kinën si një “rival”, “konkurrent” dhe “partner”, tha Curran.
Akademikë evropianë, gazetarë dhe intelektualë publikë, disa prej të cilëve kanë studiuar ose jetuar në Taipei, po përpiqen gjithashtu të nxisin ndryshime nga qeveritë e tyre.
“Zbulimi” i Tajvanit në Evropë nuk ka ardhur nga askund, tha Kristina Kironska, një akademike me bazë në Bratislavë, e specializuar në Tajvan. “Ka pasur gjithmonë avokatë të Tajvanit,” tha ajo, “por ata nuk u dëgjuan me aq zë sa tani.”
Ndërsa marrëdhëniet e Kinës me disa pjesë të Evropës janë vështirësuar, politikanët tajvanezë kanë nisur një ofensivë të suksesshme imazhi.
Tajvani, i cili deri më sot ka regjistruar vetëm 851 vdekje të lidhura me COVID-19, është vlerësuar në të gjithë botën si performuesi i shquar gjatë pandemisë, një krizë që zbuloi gjithashtu linja të mëdha gabimesh në zinxhirët e furnizimit global, tha Justyna Szczudlik, analist në Institutin polak të Marrëdhënieve Ndërkombëtare.
Si prodhuesi më i madh në botë i gjysmëpërçuesve (“nafta e re” e gjeopolitikës së shekullit të 21-të, siç tha së fundmi shefi i Politikës së Jashtme i BE-së Josep Borrell), Tajvani është rritur për nga rëndësia ekonomike. “Ne e kuptuam rolin kritik të Tajvanit në fabrikimin e gjysmëpërçuesve dhe se varësia ekonomike nga Kina përbën një kërcënim jo vetëm për zhvillimin e mëtejshëm të Evropës, por edhe për sigurinë,” tha Szczudlik.
Një ndarje në rritje
Një ndarje po rritet brenda Evropës midis shteteve që tregtojnë shumë me Kinën dhe atyre që nuk tregtojnë me të.
Gjermania, e cila akuzohet se po përpiqet të shtyjë politikën e BE-së drejt një pozicioni më të favorshëm ndaj Pekinit, është i vetmi shtet i BE-së që e llogarit Kinën si një nga katër tregjet e saj më të mëdha të eksportit. Për vite me radhë, Kina ka qenë partneri më i rëndësishëm tregtar i Gjermanisë për mallra, me tregti dypalëshe me vlerë 212 miliardë euro në vitin 2020, sipas të dhënave të Qeverisë gjermane.
Në vitin 2019, vetëm 1.18% e eksporteve lituaneze u blenë nga Kina, e cila përbënte vetëm rreth 3% të importeve të shtetit baltik, sipas të dhënave nga OEC. Kina bleu vetëm 1.3% të të gjitha eksporteve nga Republika Çeke atë vit, 1.17% të Polonisë dhe 0.94% të Sllovenisë.
Në të njëjtën kohë, ka ndodhur edhe ajo që akademikët e quajnë ndryshim “normativ”. Rajoni Indo-Paqësor është bërë gjithnjë e më i rëndësishëm për BE-në vitet e fundit. Franca publikoi raportin e saj të strategjisë Indo-Paqësorit në vitin 2018, por Gjermania dhe Holanda publikuan të tyrin vetëm në vitin 2020. BE-ja, më në fund, publikoi strategjinë e saj në shtatorin e vitit të kaluar.
Brukseli gjithashtu i ka kushtuar më shumë vëmendje vlerave, si të drejtat e njeriut dhe ndërtimi i demokracisë që kur Ursula von der Leyen u bë presidente e Komisionit Evropian në fund të 2019. Von der Leyen u zotua të ndërtojë një Komision “gjeopolitik”.
Argumenti etik është veçanërisht tërheqës në Evropën Qendrore dhe Lindore, vende të ish-bllokut socialist që ekzistonte për pothuajse gjysmën e shekullit të 20-të nën kontrollin sovjetik. Këto vende “e dinë nga përvoja e tyre se si është të jetosh nën hijen e detyrimit nga një fqinj i madh, me ndikim dhe autoritar,” tha Szczudlik.
“Tajvani, si një demokraci e gjallë, është një partner tërheqës mes krizës së demokracisë, jo vetëm në Evropë”, shtoi ajo. E gjithë kjo u bë më e dukshme në 2020 dhe 2021.
Kjo histori, si dhe kërcënimet aktuale ruse për pushtimin e Ukrainës, kanë bërë që pjesa më e madhe e rajonit të sinjalizojë besimin e tyre në sigurinë e SHBA-së. Ndërsa shumë prej këtyre kombeve po shkojnë më tej se SHBA-ja në forcimin e marrëdhënieve me Tajvanin, Curran nga Shoqata për Çështjet Ndërkombëtare, i përshkroi lëvizjet si “një sinjal i heshtur solidariteti kundër Kinës në një botë gjithnjë e më bipolare.”
Ky portal mirëmbahet nga kompania “Telegramisot.info“. Materialet dhe informacionet në këtë portal nuk mund të kopjohen, të shtypen, ose të përdoren në çfarëdo forme tjetër për qëllime përfitimi, pa miratimin e drejtuesve të “Telegramisot.info“. Për ta shfrytëzuar materialin e këtij portali obligoheni t’i pranoni Kushtet e përdorimit.
info@telegramisot.info