Kina kundërshton vendimin e Lituanisë për të shkëmbyer zyrat diplomatike me Tajvanin, duke hapur një luftë të re midis Kinës dhe Evropës që mund të jetë një alarm për mundësinë e Pekinit për të përkulur vendet e vogla ndaj vullnetit të saj.
Përballja duket se ka degjeneruar në një ngërç. Pekini tërhoqi ambasadorin e tij nga Vilnius, gjë që është hera e parë që e bëri këtë me një vend në Bashkimin Evropian, kufizoi tregtinë me Lituaninë dhe pezulloi shërbimet e transportit hekurudhor të mallrave midis dy vendeve. Me gjithë fushatën e presionit nga një vend me një GDP prej 260 herë më shumë se ajo e Lituanisë, Vilnius nuk do të tërhiqet, tha ministri i saj i Jashtëm në një intervistë të fundit.
“Aktualisht nuk ka plane për të hequr opsionin e hapjes së përfaqësimit (zyrës) në Taipei,” tha ministri i Jashtëm lituanez, Gabrielius Landsbergis, për Foreign Policy, në një intervistë të fundit. “Ne jemi ende duke u marrë me këtë.”
Landsbergis tha se ishte i përkushtuar për të gjetur një zgjidhje diplomatike për ngërçin. “Unë jam gjithmonë i bindur se ekziston një mënyrë për ta zgjidhur këtë në një mënyrë të denjë”, tha ai.
Por, ai sugjeroi që taktikat e Kinës mund të ktheheshin përfundimisht, duke cituar rastin e Australisë. Pasi Kanbera bëri thirrje për një hetim të pavarur mbi origjinën e koronavirusit dhe bllokoi gjigantin kinez të telekomunikacionit, Huawei, nga ndërtimi i rrjetit të tij 5G, Pekini u përgjigj me një breshëri lëvizjesh tregtare hakmarrëse vitin e kaluar. Australia deri më tani nuk është lëkundur, dhe zyrtarë të lartë të qeverisë thanë se ishin të gatshëm të merrnin goditje ekonomike vetëm për të mbrojtur sovranitetin e vendit.
“Ndonjëherë është krejt e kundërta: presioni rrit elasticitetin në vend që të shkatërrojë vendin,” tha Landsbergis. Ne e kuptojmë që Kina po mbledh forcat e saj, në mënyrë që të ushtrojë presion të mjaftueshëm mbi vendet e tjera me qëllim që t’i lëvizë ato drejt drejtimit që ata duan”, tha ai.
Kina e sheh ishullin e qeverisur në mënyrë të pavarur të Tajvanit si pjesë të territorit të saj dhe është zotuar se do ta rimarrë atë, me forcë nëse është e nevojshme, edhe pse Partia Komuniste Kineze nuk e ka qeverisur kurrë ishullin. Vitet e fundit, Pekini ka rritur presionin mbi numrin në rënie të vendeve që njohin Tajvanin për të ndryshuar qëndrim, duke përfshirë Panamanë në vitin 2017 dhe Ishujt Solomon në vitin 2019. Pesëmbëdhjetë vende, kryesisht vende të vogla në Amerikën Latine dhe Azi e Paqësor, ende e njohin Tajvanin.
Por, koalicioni qeverisës në Lituani vitin e kaluar sinjalizoi se ishte gati të mbante një qëndrim mbi këtë çështje kur bëri thirrje për një “politikë të Jashtme të bazuar në vlera”, veçanërisht duke cituar luftën për të mbrojtur liritë demokratike nga “Bjellorusia në Tajvan”. Kjo ndodhi kur Lituania po zgjeronte lidhjet e saj ekonomike dhe diplomatike në tërë Azinë. Ajo hapi një ambasadë në Australi në vitin 2020 dhe planifikon të hapë ambasada në të ardhmen e afërt në Korenë e Jugut dhe Singapor.
Katalizatori i mosmarrëveshjes së Kinës me Vilnius qëndron në emrin e zyrës së re përfaqësuese. Qeveria tajvaneze në korrik njoftoi se zyra e saj e re në Vilnius do të quhet “Zyra Përfaqësuese Tajvaneze në Lituani”. Vendet e tjera që njohin Pekinin, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kanë zyra përfaqësuese me Tajvanin, por i quajnë ato si zyra në Taipei, të emëruara sipas kryeqytetit të Tajvanit, për të shmangur mosmarrëveshjet diplomatike me Pekinin dhe duke iu referuar vetë ishullit.
Mosmarrëveshja Kinë-Lituani ka çuar te ndarja në rritje midis shumë vendeve anëtare të Bashkimit Evropian dhe të NATO-s me Kinën, derisa kjo e fundit po hyn në rolin e saj të ri si një superfuqi e re globale. BE-ja është përpjekur, jo gjithmonë e me sukses, të balancojë të drejtat e njeriut dhe vlerat e tjera demokratike me lidhjet e saj ekonomike në rritje me Kinën. Shtatë vjet bisedime midis BE-së dhe Kinës mbi një marrëveshje tregtare dhe investimesh u ndërprenë në maj, pasi ligjvënësit e BE-së vonuan miratimin e marrëveshjes për shkeljet gjithëpërfshirëse të të drejtave të njeriut të Kinës kundër popullsisë së saj pakicë, ujgur, në Xinjiang. Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë cilësuar goditjen ndaj ujgurëve si gjenocid.
Lituania, e cila fitoi pavarësinë pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1990, është shfaqur si një nga mbrojtësit më të vendosur të vlerave demokratike dhe të të drejtave të njeriut në BE, edhe pse disa anëtarë të tjerë të BE-së janë akuzuar për ngushëllim me Kinën dhe Rusinë.
