Nëse do t’i kishit pyetur kanadezët disa muaj më parë se kush do të fitonte zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme të vendit, shumica do të kishin parashikuar një fitore vendimtare për Partinë Konservatore.
Në vazhdën e kërcënimeve të presidentit amerikan Donald Trump kundër Kanadasë, Partia Liberale e kryeministrit Justin Trudeau është rritur në sondazhe, duke zvogëluar epërsinë dyshifrore që rivalët e tyre konservatorë kishin mbajtur në mënyrë të qëndrueshme që nga mesi i vitit 2023, shkruajnë mediat e huaja.
Ndryshimi dramatik në peizazhin politik të vendit reflekton se si tarifat e Trump dhe thirrjet e tij të përsëritura për ta bërë Kanadanë “shtetin e 51-të” kanë ndryshuar rrënjësisht prioritetet e votuesve kanadezë.
Retorika e Trump ka “lënë mbrapa të gjitha çështjet e tjera” që ishin në mendjen e kanadezëve përpara inaugurimit të tij më 20 janar, vëren Luc Turgeon, një profesor i shkencave politike në Universitetin e Otavës.
Madje ka arritur të ringjallë Trudeau dikur thellësisht jopopullor, vlerësimi për të cilin është rritur me 12 pikë që nga dhjetori.
Kryeministri, natyrisht, nuk do të jetë në pushtet edhe për shumë kohë, pasi ka paralajmëruar dorëheqjen e tij në fillim të vitit.
Ndërkohë Mark Carney, ish-guvernator i Bankës së Kanadasë dhe Bankës së Anglisë, është zgjedhur kreu i ri i Partisë Liberale të Kanadasë.
Carney u shpall fitues dhe do të zëvendësojë Justin Trudeau si kryeministër pasi të bëjë betimin.
Me zgjedhjen e tij, udhëheqësi i ri i Liberalëve do të ketë dy vendime të menjëhershme për të marrë: si t’i përgjigjet kërcënimeve të Trump dhe kur të thërrasë zgjedhjet e përgjithshme.
Përgjigja për dilemën e parë me siguri do të ndikojë tek e dyta.
Zgjedhjet federale duhet të mbahen më ose para 20 tetorit, por mund të thirren që në fillim të kësaj jave.
Sondazhet tregojnë se shumë kanadezë ende duan një ndryshim në krye.
Por si do të dukej ai ndryshim – një qeveri liberale nën udhëheqjen e re, ose një zhvendosje e plotë te konservatorët – tani është supozimi i të gjithëve, thotë Greg Lyle, president i Grupit Kërkimor Innovativ me bazë në Toronto, i cili ka anketuar kanadezët për qëndrimet e tyre të ndryshueshme.
“Deri më tani, ishte një shpërthim për konservatorët”, i tha ai BBC-së.
Kjo për shkak se partia e qendrës së djathtë e udhëhequr nga Pierre Poilievre, ka qenë efektive në mesazhet e saj për çështjet që kanë pushtuar “psikikën kanadeze” gjatë viteve të fundit: rritja e kostos së jetesës, papërballueshmëria e banesave, krimi dhe një sistem i tensionuar i kujdesit shëndetësor.
Poilievre i lidhi me sukses këto probleme shoqërore me ato që ai i etiketoi politikat “katastrofike” të Trudeau dhe premtoi një kthim në “politikën e arsyeshme”.
Por me dorëheqjen e Trudeau dhe kërcënimet e Trump për sigurinë ekonomike të Kanadasë dhe madje edhe sovranitetin e saj, ky mesazh është bërë “bajat”, thotë zoti Lyle.
Sondazhi i tij sugjeron se shumica e vendit tani ka më shumë frikë nga presidenca e Trump dhe ndikimi që do të ketë në Kanada.
Tarifat prej 25% të Trump për të gjitha importet kanadeze në SHBA, disa prej të cilave janë ndërprerë deri më 2 prill, mund të jenë shkatërruese për ekonominë e Kanadasë, e cila dërgon tre të katërtat e të gjitha produkteve të saj në SHBA.
Zyrtarët kanë parashikuar deri në një milion humbje pune si rezultat, dhe Kanadaja mund të shkojë në një recesion nëse taksa mbi mallrat vazhdon, përcjell Telegrafi.
Trudeau nuk la asnjë dyshim se sa seriozisht po e merr kërcënimin, kur u tha gazetarëve këtë javë se arsyeja e deklaruar e Trump për tarifat e SHBA – rrjedha e fentanilit përtej kufirit – ishte false dhe e pajustifikuar.
“Ajo që ai dëshiron është të shohë një kolaps total të ekonomisë kanadeze, sepse kjo do ta bëjë më të lehtë aneksimin tonë”, paralajmëroi kryeministri.
“Në shumë mënyra, është një çështje gjithëpërfshirëse, themelore për mbijetesën e vendit”, mendon Prof. Turgeon për BBC.
Kështu, se kush është më i miri për të dalë në mbrojtje të Kanadasë kundër Trumpit është bërë pyetja kryesore në zgjedhjet e ardhshme.
Konservatorët janë ende përpara në sondazhe, me mesataret e fundit që sugjerojnë se 40% e votuesve i mbështesin ata.
Mbështetja për liberalët, ndërkohë, është ringjallur, me mbështetjen e tyre duke u ngjitur në pak më shumë se 30% – me 10 pikë nga janari.
Liberalët janë përpjekur të nxjerrin në pah ngjashmëritë midis liderit konservator dhe presidentit republikan.
Në debatin e lidershipit të javës së kaluar, kandidatët iu referuan Poilievre si “versioni ynë i vogël i Trump këtu në shtëpi” dhe thanë se ai po kërkonte të “imitonte” presidentin amerikan.
Një sulm i Partisë Liberale, duke vënë përballë klipet e të dyve, duke përdorur fraza të ngjashme si “lajme të rreme” dhe “e majta radikale”.
Megjithatë, ka dallime të qarta midis dy politikanëve, për sa i përket stilit dhe përmbajtjes.
Dhe vetë Trump ka minimizuar çdo paralele, duke i thënë revistës britanike The Spectator në një intervistë të fundit se Poilievre “nuk është mjaft Maga”.
Ndërkohë, sondazhet sugjerojnë një rënie të mbështetjes konservatore.
Një sondazh i kohëve të fundit nga anketuesi kombëtar Angus Reid tregon se kanadezët besojnë se kandidati kryesor i lidershipit liberal Mark Carney është “më i pajisur” për t’u marrë me Trump për çështjet e tarifave dhe tregtisë sesa Poilievre.
Ish-bankieri qendror për Kanadanë dhe Anglinë po reklamon përvojën e tij në trajtimin e krizave ekonomike, duke përfshirë atë financiare të vitit 2008 dhe Brexit.
Dhe ndryshimi i humorit politik i ka detyruar konservatorët të rillogaritin mesazhet e tyre.
Nëse zgjedhjet shpallen së shpejti, fushata do të zhvillohet në një moment kur kërcënimet e Trump kanë frymëzuar një patriotizëm të ashpër mes kanadezëve.
Shumë po bojkotojnë mallrat amerikane në dyqanet e tyre ushqimore lokale ose madje anulojnë udhëtimet në SHBA.
Prof. Turgeon thotë se “mbledhja rreth flamurit” është bërë një temë kryesore e politikës kanadeze.
Konservatorët janë larguar nga slogani i tyre “Kanadaja është e thyer”, për të cilën zoti Lyle thotë se rrezikonte ta quante “anti-patriotike”, në “Kanadaja e para”.
Konservatorët gjithashtu i kanë ridrejtuar sulmet e tyre drejt Carney.
Përpara tarifave të Trump, ata lëshuan reklama duke thënë se ai është “ashtu si Justin” në një përpjekje për ta lidhur atë me Trudeau.
Pavarësishtë këtyre, sa herë që vijnë zgjedhjet dhe kushdo që të fitojë, një gjë është e sigurt: Trump do të vazhdojë të ndikojë dhe riformësojë politikën kanadeze ashtu siç ka bërë në Shtetet e Bashkuara.
