Shkruan: Sylë Ukshini
Një dokument i Ministrisë së Jashtme gjermane, i hartuar më 19/20 qershor të vitit 1991, sugjeronte se, nëse shumica e popullsisë në Kosovë, Moldavi ose në zona të tjera kufitare do të votonin për ribashkim me “kombin amë” në mënyrë paqësore dhe demokratike, Gjermania nuk do të duhej ta kundërshtonte këtë. Megjithatë, një shënim i Dieter Kastrup, sekretar i Shtetit në Ministrinë e Jashtme gjermane, i shtoi dyshimet, duke pyetur se çfarë do të thotë në të vërtetë ky qëndrim, duke lënë hapësirë për interpretim
Politika gjermane dhe Kosova
Gjermania kishte identifikuar herët problematikën e Kosovës, por qëndrimi i saj ishte i rezervuar në lidhje me statusin e ardhshëm të Kosovës. Kjo ishte veçanërisht e dukshme duke pasur parasysh qëndrimin e Komisionit të Badinterit, i cili njohu të drejtën e vetëvendosjes vetëm për republikat ish-Jugosllave. Në këtë periudhë, Bonni zyrtar ende nuk përjashtonte asnjë opsion për Kosovën, madje fillimisht nuk e kundërshtonte idenë e një bashkimi paqësor të Kosovës me Shqipërinë.
Një dokument i Ministrisë së Jashtme gjermane, i hartuar më 19/20 qershor të vitit 1991, theksonte se Gjermania do të respektonte angazhimin e Sllovenisë dhe Kroacisë për vlerat perëndimore, duke kundërshtuar përdorimin e dhunës nga autoritetet serbe. Dokumenti gjithashtu sugjeronte se shkëputja e një pjese të Jugosllavisë nuk duhej të çonte në kolapsin ekonomik të pjesës tjetër të saj dhe që riorganizimi shtetëror dhe mbrojtja e pakicave duhej të shkonin dorë për dore.
Në këtë kontekst, dokumenti sugjeronte se, nëse shumica e popullsisë në Kosovë, Moldavi ose në zona të tjera kufitare do të votonin për ribashkim me “kombin amë” në mënyrë paqësore dhe demokratike, Gjermania nuk do të duhej ta kundërshtonte këtë. Megjithatë, një shënim i Dieter Kastrup, sekretar i Shtetit në Ministrinë e Jashtme gjermane, i shtoi dyshime, duke pyetur se çfarë do të thotë në të vërtetë ky qëndrim, duke lënë hapësirë për interpretim.
Biseda e 11 janarit të vitit 1993
Biseda mes ministrit të Jashtëm gjerman, Kinkel dhe sekretarit të përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Boutros-Ghali, më 11 janar 1993 pasqyron tensionet dhe shqetësimet që lidhen me situatën në Ballkan, veçanërisht për procesin e paqes dhe zhvillimet e mundshme në Kosovë. Në këtë bisedë, Kinkel thekson përparimet e vitit të kaluar në fushat e ndihmës humanitare dhe krijimin e mekanizmave të paqes, duke nënvizuar pjesëmarrjen pozitive të Gjermanisë në konferencën e Gjenevës. Megjithatë, ai paralajmëron se nëse konferenca dështon, mund të rritet mundësia për ndërhyrje ajrore dhe zbatimin e një ndalim-fluturimi mbi Bosnjë-Hercegovinë.
Kinkel gjithashtu shprehu shqetësimin se serbët mund të besojnë se bota do të pajtohet me faktin e kryer dhe do të pranojë realitetin e krijuar nga ata. Ai theksoi se nëse Serbia kërkon të ndryshojë kufijtë ose të aneksojë territore të tjera, Gjermania nuk do të ofrojë asnjë mbështetje ekonomike, as përmes Bashkimit Evropian.
Në përgjigje, Boutros-Ghali shpjegon se serbët gjithashtu duhet të kujtojnë se për Kosovën dhe Vojvodinën, pandryshueshmëria e kufirit mund të jetë e rëndësishme për ta. Kinkel, megjithatë, mbetet skeptik dhe shpreson që sekretari i përgjithshëm të ketë të drejtë, duke shprehur shqetësimin se shumë mund të mendojnë se bota do ta pranojë këtë realitet të ri. Ai sugjeron që Boutros-Ghali të ndihmojë duke informuar përfaqësuesit ndërkombëtarë, si Vance dhe Owen, për mendimin e tij lidhur me zhvillimet, për t’iu përgjigjur pasigurisë që shkaktojnë pamjet televizive të situatës në terren.
Në periudhën 1992-1993, KSBE ka luajtur një rol të rëndësishëm në përpjekjet për të zgjidhur tensionet dhe për të stabilizuar situatën në Ballkan, veçanërisht në Kosovë, ku tensionet etnike dhe politike mes shqiptarëve të Kosovës dhe qeverisë serbe nën drejtimin e Slobodan Millosheviqit ishin në kulmin e tyre. KSBE angazhoi misione vëzhguese dhe diplomatike për të monitoruar situatën dhe për të mbështetur proceset paqësore, duke u përpjekur të parandalonte përshkallëzimin e dhunës dhe të ofronte një forum për dialog.
Gjermania, si një aktor kyç në këtë periudhë, ka luajtur një rol të rëndësishëm diplomatik në Ballkan dhe në veçanti në Kosovë. Ajo mbështeti përpjekjet ndërkombëtare për zgjidhjen paqësore të konfliktit dhe ishte një nga shtetet më të angazhuara për njohjen e shteteve të reja që shpallën pavarësinë nga Jugosllavia. Gjermania mbajti një qëndrim të qartë kundër përdorimit të forcës dhe dhunës dhe mbështeti masat diplomatike për të stabilizuar rajonin.
Kjo çështje pasqyrohet edhe në aktet e Ministrisë së Jashtme Federale të Gjermanisë, sipas të cilave zëvendëskancelari gjerman, Klaus Kinkel, në një bisedë të datës 14 janar 1993 me ministrin e Jashtëm të Holandës, Pieter Hendrik Kooijmans, shpjegoi diskutimet e zhvilluara në Gjermani lidhur me përdorimin e ushtrisë gjermane jashtë zonës së saj, duke u përqendruar në nenin 51 të Kartës së Kombeve të Bashkuara. Ky nënshkrim, siç theksoi Kinkel, lejon një “menaxhim të përkohshëm” deri në momentin që Kombet e Bashkuara apo Këshilli i Sigurimit të shqyrtojnë një akt agresioni, me qëllim që sa më shpejt të angazhohet Këshilli i Sigurimit dhe të marrë një vendim. Ai theksoi gjithashtu të drejtat natyrore të një shteti të sulmuar, përfshirë të drejtën e mbrojtjes dhe kërkesën për ndihmë nga shtete të tjera.
Sa i përket të ardhmes së KSZE-së, Kinkel e konsideroi atë një komunitet të rëndësishëm të vlerave për ndryshimet në lindje dhe bashkimin e Gjermanisë, por theksoi se ajo duhet të shndërrohej në një instrument efektiv. Kinkel argumentoi se zgjerimi i KSZE-së kishte bërë këtë proces më të vështirë, dhe se ishte e nevojshme një sekretar i përgjithshëm i fuqishëm dhe një aparat i efektshëm për të ardhmen. Ai mbështeti kandidaturën e ambasadorit Höynck dhe theksoi se sekretari i përgjithshëm duhej të emërohej brenda dy deri tre muajsh.
Në lidhje me rolin e KSZE-së në siguri, Kinkel theksoi se nuk pritej që ajo të shndërrohej në një organizatë sigurie, por do të mbetej e fokusuar në mbikëqyrjen e situatave të krizave dhe parandalimin e krizave. Ai shtoi se KSZE do të ishte e angazhuar në mbështetje të zhvillimeve demokratike në shtetet përkatëse, veçanërisht pas stabilizimit të situatës. Në lidhje me ndërhyrjet, Kinkel theksoi se ato duhet të ndodhin vetëm me miratimin e palëve të përfshira në konflikt, një parim që do të vlejë edhe për Kosovën, ku një angazhim i Gjermanisë do të ishte i pamundur.
15 janar, 1993: Propozimi i ambasadorit Ahrens
Ambasador i njohur gjerman Geert-Hinrich Ahrens, negociatori kryesor për Kosovën në Konferencat e Jugosllavisë në vitet 90-të, në propozimin e tij për ministrin e Jashtëm të Gjermanisë, Klaus Kinkel (15 janar 1993), thekson një fazë kritike në përpjekjet për zgjidhjen e krizës së Bosnjës dhe pasojat e mundshme për Kosovën. Ai shpreh shqetësimin se dy kryetarët e Konferencës të Jugosllavisë, Vance dhe Lord Owen, që udhëhoqën bisedimet ndërkombëtare, po e shohin presidentin serb, Slobodan Milosheviq, në një dritë më pozitive, duke i bërë lëshime që mund të dëmtojnë shqiptarët e Kosovës. Ahrens sugjeron se ky është një rrezik që mund të çojë në një zgjidhje të padrejtë për Kosovën dhe më gjerë për popullsinë jo-serbe. Në 13 janar 1993, referati 215 theksohet se dy bashkëkryetarët e Konferencës për Jugosllavinë, Vance dhe Lord Owen, kishin paraqitur një paketë të tretë për zgjidhjen e krizës në Bosnjë-Hercegovinë, e cila ishte duke u negociuar në Gjenevë. Kjo paketë përfshinte një kuadër kushtetues me 9 pika, një hartë që ndante Bosnjë-Hercegovinën në 10 provinca, dhe një plan implementimi me afate kohore për mbarimin e armiqësive. Nga ana tjetër, thekson dokumenti, lideri serb i Bosnjës, Radovan Karagjiq, kishte kërkuar njohjen e të drejtës së serbëve të Bosnjës për të krijuar një shtet të veçantë.
Në lidhje me situatën e përgjithshme, Ahrens pohon se asnjë prej problemeve të Jugosllavisë, përfshirë Bosnjën, nuk ka pësuar përmirësim, dhe përpjekjet për pajtimin e serbëve dhe kroatëve mbeten të pasigurta. Ai thekson se autoritetet serbe në “Republikën Krajina”, si dhe situata në Bosnjë-Hercegovinë dhe Maqedoni, janë ende të përfshira në pasiguri dhe dhunë. Ai shpreh gjithashtu shqetësimin që një Millosheviq i fuqizuar mund të shtypë minoritetet në Vojvodinë dhe Sanxhak, duke i bërë këto grupe të kenë shumë pak shpresë për një të ardhme të drejtë.
Për sa i përket Kosovës, Ahrens shpreh shqetësimin se kryetarët e Konferencës janë duke konsideruar një propozim që pritet të refuzohet nga shqiptarët e Kosovës, çka do të mundësonte që Millosheviqi të duket më mirë dhe të hapte rrugën për heqjen e sanksioneve. Ahrens thekson se kjo do të përforconte pozitën e Serbisë dhe do të nënvleftësonte të drejtat e shqiptarëve të Kosovës. Ai e kritikon idenë e një censusi dhe zgjedhjesh të organizuara nga serbët në situatën aktuale, ku shqiptarët e Kosovës do të ishin të detyruar të bojkotonin këto procese.
Për më tepër, Ahrens thekson se qëndrimi i Gjermanisë do të jetë kyç për të kundërshtuar propozimet që dëmtojnë interesat e Kosovës dhe për të ndihmuar në ruajtjen e një pozite të drejtë për shqiptarët e Kosovës. Ai vë në dukje se kundërshtimi i Gjermanisë mund të ketë ndikim te Lord Owen, kryetari i Konferencës, dhe të shtyjë më shumë për një qëndrim të fortë kundër Beogradit. Gjithashtu, Ahrens e përmend shqetësimin e francezëve që po ndihmojnë për të mbajtur një qëndrim të ngjashëm për Kosovën dhe që mund të rrisin presionin ndaj Serbisë përmes politikave të jashtme të koordinuara.
Në përfundim, Ahrens thekson nevojën për një bashkëpunim të ngushtë me Francën dhe për të pasur një qëndrim të përbashkët me aleatët perëndimorë për të kundërshtuar çdo plan që do të dëmtonte të drejtat e shqiptarëve të Kosovës dhe do të forconte pozitat e Serbisë. Ai thekson rëndësinë e shmangies së polemikave publike që mund të minojnë unitetin perëndimor, dhe sugjeron që presioni ndaj Serbisë duhet të rritet përmes një qëndrimi të vendosur dhe të koordinuar ndërkombëtarisht.
